ธาตุเจ้าเรือน ตามทฤษฎีการแพทย์แผนไทยได้ระบุเอาไว้ว่าในร่างกายของมนุษย์นั้น ประกอบไปด้วยธาตุทั้ง 4 ได้แก่ ดิน น้ำ ลมและไฟ ซึ่งมนุษย์แต่ละคนก็ล้วนมีธาตุประจำตัวหรือที่เรียกกันว่าธาตุเจ้าเรือนนั่นเอง ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ ธาตุเจ้าเรือนเกิด คือ ธาตุที่ถูกกำหนดตามวันเดือนปีเกิดของมนุษย์แต่ละคน อีกประเภทคือธาตุเจ้าเรือนปัจจุบัน ซึ่งเป็นธาตุที่เกิดจากบุคลิกลักษณะส่วนบุคคล อุปนิสัย รวมถึงภาวะด้านสุขภาพว่าส่งผลต่อภาวะและลักษณะธาตุเจ้าเรือนของแต่ละบุคคลนั้นเอง โดยคนโบราณจะใช้รสชาติของอาหารมาบ่งบอกถึงลักษณะความเป็นยาและผลที่มีต่อร่างกายนั้นเอง โดยสามารถแบ่งออกเป็น 9 รส ดังนี้
- อาหารรสฝาดมีคุณสมบัติในการสมานแผล
- รสหวานสามารถซึมซาบไปตามเนื้อ ช่วยให้ร่างกายชุ่มชื้นช่วย บำรุงกล้ามเนื้อ หัวใจ เจริญอาหารและบำรุงกำลัง
- รสเค็มสามารถซึมซาบไปตามเนื้อหนัง ช่วยแก้อาการของโรคผิวหนังได้
- รสเบื่อเมาช่วยแก้พิษต่าง ๆ ได้
- อาหารขมช่วยแก้อาการทางโลหิตและถุงน้ำดี
- อาหารรสมันช่วยบำรุงหัวใจได้
- รสเปรี้ยวช่วยแก้อาการทางเสมหะ
- อาหารรสเผ็ดร้อนช่วยแก้อาการทางลมที่ผิดปกติ
- รสหอมเย็นช่วยบำรุงหัวใจ ตับ ปอดและแก้อาการอ่อนเพลีย
ซึ่งหากธาตุทั้งสี่ของร่างกายอยู่ในสภาวะสมดุลก็จะทำให้ร่างกายแข็งแรง ไม่เจ็บป่วย แต่หากขาดสมดุลก็จะส่งผลให้เจ็บป่วย มีปัญหาด้านสุขภาพได้ ซึ่งเป็นอาการที่เกิดจากเรือนธาตุที่ขาดหายหรือเสียสมดุลไปนั่นเอง
- ธาตุดิน ผู้ที่เป็นคนธาตุดิน คือ ผู้ที่เกิดในเดือนตุลาคมไปจนถึงเดือนธันวาคม ซึ่งมักเป็นผู้มีรูปร่างสูงใหญ่ ผิวคล้ำ ผมและคิ้วดกดำ นิสัยมักเป็นผู้มีใจหนักแน่น มั่นคงและรักสงบ อาหารที่เหมาะกับคนธาตุดิน คือ อาหารรสฝาด หวาน มัน และเค็ม
- ธาตุน้ำ ผู้ที่เป็นคนธาตุน้ำ คือ ผู้ที่เกิดเดือนกรกฎาคมไปจนถึงเดือนกันยายน ซึ่งมักเป็นคนนิ่ง สงบ เยือกเย็น มักมีรูปร่างสมส่วน ผิวพรรณดี มีความองอาจและทะนงตน อาหารที่เหมาะกับคนธาตุน้ำคืออาหารรส : เปรี้ยว และขม
- ธาตุลม ผู้ที่เป็นคนธาตุลม คือ ผู้ที่เกิดเดือนเมษายนไปจนถึงเดือนมิถุนายน มักเป็นผู้ที่อ่อนไหวและเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ รูปร่างมักสูงโปร่ง ผมบาง ดูอ่อนกว่าวัย ช่างเจรจา มีเสน่ห์และมีความเป็นผู้นำ อาหารที่ควรทานคืออาหารที่มีรสเผ็ดร้อน
ธาตุไฟ ผู้ที่เป็นคนธาตุไฟ คือ ผู้ที่เกิดเดือนมกราคมจนถึงเดือนมีนาคม มักเป็นคนใจร้อน มีความสามารถรอบด้าน กล้าหาญและไม่เห็นแก่ตัว ส่วนมากมักมีผิวพรรณไม่ค่อยดี มีปัญหาด้านเส้นผม กระดูกข้อใหญ่แต่ไม่แข็งแรง อาหารที่ควรทานคืออาหารที่มีรสขม หอมเย็นและจืด
